Transformatie en archipunctuur
Het oude Kromhoutkazerneterrein heeft in zijn bestaan een aantal functies gehad; aanvankelijk was het, vanaf de bouw in 1909 een cavaleriekazerne met losstaande gebouwen en een exercitieterrein; in de loop der jaren is het complex omgevormd tot een militaire rijschool en opleidingscentrum voor chauffeurs van militaire voertuigen. De open plek in het midden van het kazerneterrein is echter altijd een onbebouwde plek gebleven omringd door een carré van statige lindebomen en platanen. Deze open ruimte wilden de opdrachtgevers en ontwerpers in 1992 graag bewaren bij het ontwerp van een nieuw woongebied. Ondanks de destijds heersende economische crisis bestond de ambitie om op deze locatie appartementengebouwen te realiseren, zowel voor verhuur als verkoop. Een hoge woondichtheid kon er voor zorgen dat de leegte van het oude kazerneterrein behouden kon blijven. Op initiatief en voorinvestering van de gemeente Tilburg, is op het open centrale deel van het terrein als eerste project het Kromhoutpark gerealiseerd, een overtuigend signaal dat hier grootse ambities werden nagestreefd en ….gerealiseerd. De aanleg van het hoogwaardige Park trok nog twijfelende investeerders over de streep, de realisatie van de woningen heeft ca. 4 jaar in beslag genomen. In Nederland en in het buitenland is het Kromhoutpark een bekend plan geworden. Het project heeft in 1995 de Bronzen Bever gewonnen; dé rijksprijs voor goed Opdrachtgeverschap.
Archipunctuur
Het ontwerp voor het Kromhoutpark wordt regelmatig gebruikt als illustratie van het begrip archipunctuur;
“het doen van punctuele ingrepen met behulp van de architectuur, passend in de omgeving, om deze te doen herleven” (Dr. Ir. Kees Doevendans in de publicatie “Stadsvorm Tilburg”)
Tilburg is een gefragmenteerde stad en is gebaat bij nauwkeurige vervolmaking. Het stedenbouwkundig en architectonisch ontwerp voor het Kromhoutpark is in dat opzicht een geslaagde invulling:
- door hechting aan de bestaande stedelijke structuur: bouwblokken zijn sluitend gemaakt; de (kleur)keuze van materialen is afgeleid van aansluitende, bestaande bebouwing.
- door de introductie van nieuwe stedenbouwkundige ruimten met een open en groen karakter; nieuwe gebouwen staan daarin vrijgeplaatst, met een eigen, lichte kleurstelling.
- door de introductie van nieuwe woonvormen en nieuwe woonmilieus.
De voormalige militaire Kromhout-kazerne (Cavalerie,1909) is getransformeerd tot een aantrekkelijk woongebied in de binnenstad van Tilburg. De monumentale groenstructuur van ruim 100 jaar oud (lindebomen en platanen) is behouden en verankerd in een Stadspark,dat is ontworpen door landschapsbureau B+B (Amsterdam) , met bijzondere waterpartij, speelvlakken en uiteenlopende (avontuurlijke) route-mogelijkheden over het water….
Icoon in de stad. Aan de randen van het park heeft DAT een vijftal “urban villas” ontworpen waarvan de appartementen zicht op de open Parkruimte hebben. De straatgevels van 21 nieuwe eengezinswoningen zijn versprongen t.o.v. elkaar geplaatst en maken samen de vloeiend gebogen straatwand. De kromming in de nieuwe ontsluitingsweg (Henriette Ronnerstraat) brengt het karakteristieke monumentale Stafgebouw van de oude kazerne geleidelijk in beeld, oud en nieuw komen samen. Niet alleen dit Stafgebouw, maar ook de Watertoren en het klooster Rooi Harten zijn in één oogopslag te zien. Het Kromhoutpark is een icoon in de stad geworden.
een Krachtwijk avant la lettre
Het nieuwe Kromhoutpark geeft ook lucht en ruimte aan de oudere (1930) aangrenzende woningbouwcomplexen en maakt de gehele wijk weer aantrekkelijk voor gezinnen met kinderen. Het stedenbouwkundig ontwerp heeft samenhang, verscheidenheid en identiteit gebracht voor een gebied dat veel groter is dan de feitelijke plangrenzen, het is een kwaliteitsimpuls op stedelijk niveau. Dat bleek ook bij de ontwikkeling van het aansluitende Regenboogpark, begin 21e eeuw. Stedenbouwkundig sluiten beide plannen naadloos op elkaar aan, het Kromhoutpark bleek inmiddels een uitstekend selling-point te zijn voor het nieuwe Regenboogpark.
Historie verbindt!!
Het Voormalig Stafgebouw is behouden en vormt een historisch ankerpunt, is de link naar de geschiedenis van het terrein. DAT heeft het ontwerp voor de herbestemming van het Stafgebouw gemaakt; 2 woningen en 1 kantoorruimte blijken uitstekende functies te zijn voor het Stafgebouw dat inmiddels de status Rijksmonument heeft gekregen.
Waardering
Voor de ontwikkeling en het ontwerp van het Kromhoutpark is de Bronzen Bever (inmiddels Gouden Pyramide genaamd ) toegekend aan de gemeente Tilburg als waardering voor “voorbeeldig opdrachtgeverschap met een grote mate van vindingrijkheid en volhardendheid” (in nauwe samenwerking met AM-Wonen en TBV Wonen); een citaat uit het jury-rapport: “door consequent de inrichting van het park te koppelen aan hoogwaardige woningbouw is een ruimtelijke kwaliteit ontstaan die letterlijk meer is dan de som der delen”.
Programma:
Nieuwbouw (koop en huur):
21 eengezinswoningen
22 maisonnettes
128 appartementen waarvan 44 met gebouwd parkeren
45 appartementen voor ouderen
diverse commerciële ruimten
Transformatie-restauratie Voormalig Stafgebouw (1913):
2 woningen en kantoorruimte (400 m² bvo)
Opdrachtgever:
AM Wonen, TBV-Wonen, Gemeente Tilburg
Start: 1991
Realisatie: 1992-1996
Team
DAT architecten: Ton van der Hagen, Theo van Esch, Roland van der Leegte, Flip van Meurs
Bureau B+B: Michael van Gessel, Bart Brands e.a., landschappelijk ontwerp
Bureau Bedaux-de Brouwer, 2 deelprojecten
Goudstikker de Vries: advies constructie en bouwfysica