Een bepaling van plaats….
De locatie “Heetmanplein” ligt in ’s-Hertogenbosch op een cruciale positie: in 1650 bevond zich hier het verdedigingswerk Vughterpoort, bestaande uit een bastion, een rivier en een eiland. Er was destijds sprake van 3 gebieden met een volstrekt eigen karakter en formele begrenzingen in de vorm van vestingmuren, dijkvormige grondlichamen en wateroppervlak. Deze verschillen zijn in de loop van de tijd weggepoetst o.a. door de aanleg van het verkeersplein “Heetmanplein” maar…. het ontwerpvoorstel Traverse Vughterpoort van Archistad tovert ze weer tevoorschijn. Met eigentijdse middelen waar het kan, met eeuwenoude middelen waar tastbare en concrete aanknopingspunten aanwezig zijn.
Het ontwerp refereert aan de oorspronkelijke vorm en karakteristieken van de gebiedsdelen: een Verhard Stadserf t.p.v. het Bastion, het “Golvend” Maaiveld t.p.v. de Rivier en de Groene Waas als drager t.p.v. het Eiland.
LED-lichtlijnen in het terreinoppervlak maken de oorspronkelijke contouren van de Vestingmuur en het Eiland weer zichtbaar, letterlijke reproductie is niet nodig en anno 2012 zelfs ongewenst.
-1- het Verhard Stadserf, voorheen het bastion
Bij deze entree van de binnenstad is een volledig ondergrondse parkeergarage voorzien, in 3 lagen met 210 parkeerplaatsen. Specifiek uitgerust voor electrische auto’s, uitgevoerd met E-oplaadpunten. Energie hiervoor wordt deels geleverd door de kleinschalige windturbines die in het “golvend” waterlandschap worden opgenomen (zie later) Autobezitters kunnen bovengronds overstappen op het “witte fietsenplan” (referentie= Lyon) of gebruik maken van de wachtende fietstaxi. De fietstaxi’s voegen een rondleiding-/ excursiemogelijkheid toe: ’s-Hertogenbosch kan bovengronds verkend worden, met een deskundige fietschauffeur, schoon, geluidloos en absoluut niet vermoeiend voor de passagiers. Terwijl de auto staat op te laden maken de passagiers een ontspannen tochtje door de binnenstad.
De P-faciliteit is ook ideaal voor binnenstadbewoners, zij kunnen op het Stadserf de transfer maken (naar hun eigen daar gestalde fiets); dit geeft meer rust en minder parkeerdruk in de binnenstad. Bij de aanleg van de P-garage zal (het restant van) de oude Vestingmuur vrijkomen: die kan in oude staat worden gebracht en zichtbaar blijven door een vide die tussen de stadsmuur en de parkeergarage openblijft. De inval van daglicht vanaf de bovenzijde versterkt de beleving, de historie wordt zichtbaar gemaakt! Aan de bovenzijde wordt de Vestingmuur voorzien van LED verlichting, die over de gehele lengte van de muur wordt voortgezet ter hoogte van het maaiveld, die wegdekken doorsnijdt en de positie van de voormalige Vestingmuur zichtbaar maakt.
Op het Stadserf staan 2 paviljoens, een eigentijds antwoord op de klassieke bouwstijlen in historisch ’s-Hertogenbosch. De paviljoens maken het moderne ’s-Hertogenbosch zichtbaar en geven onderdak aan fietstransfer, fietstaxi’s, horeca met erf … een rustig begin van een stadsbezoek.
-2- het “Golvend” Maaiveld, voorheen het water
De inrichting van de openbare ruimte refereert, op een eigentijdse manier aan het wateroppervlak dat hier ooit aanwezig was. Op diverse manieren is de verwijzing te vinden:
- Een golvend ordeningspatroon in het hoofdvlak: in lengte-, breedte en hoogterichting worden golfbewegingen aangelegd;
- De stroken worden gevuld met water, losse verharding, beplanting, ook moeras- beplanting. De vorming van algen (nieuwe energiebron) zou hier zomaar een plek kunnen krijgen.
- In het golvenpatroon staan kleinschalige, superstille, verticaal roterende wind-turbines (model Raywavers, zie foto). De aangemaakte electra-capaciteit wordt ingezet bij de E-oplaadpunten in de P-garage onder het Stadserf.
- Zo dichtbij het voormalige PNEM-gebouw (nu NRE) blijkt het leveren van eigentijdse energie heel simpel … en staat het, bij de entree van de stad model voor duurzaam ’s-Hertogenbosch.
- De verharding voor auto, fiets en voetganger wordt in dit plandeel uitgevoerd als bestrating met een golfpatroon. Bij beperkt budget kan een inprint worden toegepast, een willekeurig golfpatroon vormend; een royaler budget laat bestrating met optische eigenschappen toe.
- In het hoofdvlak zijn “staptegels” aangebracht, alsof je met droge voeten op behoedzame wijze het Stadserf wil bereiken. Dit element refereert aan de brug die ooit op deze plek een passagemogelijkheid bood en fixeert de locatie van de oorspronkelijke stadsentree, de “staptegels” worden ingericht als plantvak.(zie foto)
-3- de Groene Waas, voorheen het Eiland
Dit was ooit de voorbode van de Vestingstad ’s-Hertogenbosch, een groen eiland in de rivier, onderdeel van de route naar bastion de Vughterpoort. De driehoekige vorm wordt opnieuw zichtbaar gemaakt door LED-verlichting, de lichtstreep maakt passanten attent op het betreden en verlaten van het Eiland.
Ter plaatse van het glooiend talud van de Dommel wordt één vrij hoekpunt uitgevoerd als verticaal oprijzende muur, verwijzend naar het verdedigingswerk dat het Eiland ooit was.
Het maaiveld bestaat slechts uit 2 componenten:
- Verharding t.b.v auto, fiets en voetganger, in 1 naadloos materiaal uitgevoerd, bij voorkeur in één egale kleur, bijvoorbeeld het geel dat halfverharding van nature heeft (grave d’or).
- Opstanden van groen-blijvende, sterke, volumineuze beplanting (hulst, laurier) die dienst doen als verkeersgeleider en het oorspronkelijk groene karakter van het eiland als een groene waas zichtbaar maken. Ter plaatse van de begrenzing van het eiland wordt deze robuuste beplanting strak beëindigd en wordt de grens van het voormalige eiland, in combinatie met de genoemde LED-lijnen nadrukkelijk zichtbaar gemaakt.