Het bureau O.M.A – A.M.O is de ontwerper van het nieuwe expositie-concept Stedelijk BASE dat op 16 december 2017 in het souterrain van het Stedelijk Museum Amsterdam in gebruik genomen is. Voorafgaande aan deze opening is er veel aandacht in de landelijke pers geweest, o.a. NRC (14 dec.2017) en de Volkskrant (15 dec. 2017) hebben er uitvoerig bij stil gestaan, in de vorm van zeer positieve recensies en een interview met de architect, Rem Koolhaas, die voor deze opdracht nauw heeft samengewerkt met Beatrix Ruf, tot voor kort directeur van het Stedelijk Museum Amsterdam.
Gewoonlijk staan bij de aankondiging van een expositie de tentoongestelde kunstwerken centraal in de recensie; nu niet, de geëxposeerde werken zijn al geruime tijd onderdeel van de vaste collectie van het Stedelijk museum en vaker te zien geweest binnen de muren van dit gebouw. De nieuwswaarde zit in de wijze waarop de kunstwerken in Stedelijk BASE worden geëxposeerd en met elkaar in verband worden gebracht:
Binnen het rechthoekig kader van het basement (20 x 55 x 5,6 mtr.) is, door middel van de plaatsing van stalen expositiewanden een gedifferentieerd ruimtelijk milieu ontstaan.
Rutger Pontzen (Volkskrant, 15-12-2017) noemt het “een stedelijk parcours, met steegjes, straatjes en pleinen, dat beweeglijk is, verrassend door zijn doorkijkjes en waarin uiteindelijk, grotendeels nog op aanwijzing van Beatrix Ruf, alles in een ruimte bijeen staat”.
Sandra Smallenburg (NRC, 14-12-2017) citeert de architect Rem Koolhaas die het concept toelicht: “ Op de muur rondom is er een chronologie, in tijdvakken van steeds 10 jaar. En hier, zegt hij, doelend op de schuine wanden op het middenterrein, maken we thematische clusters van werken. Die zou je kunnen zien als wijken, straten of pleinen. Er is geen eenduidige looprichting. Je kunt erdoorheen dwalen, zoals in een stad, en zelf een associatie maken”.
Het is een ongelooflijke wending in het expositie-principe zoals musea dat gewoonlijk hanteren: Al heel lang krijgen kunstwerken in de musea álle aandacht in grote zaalachtige ruimten die steriel ogen, met weinig prikkels en afleiding; een verstilde serene omgeving, voorzien van (dag)licht met een constant spectrum en stabiele intensiteit.
Stedelijk BASE lijkt hier mee te breken en een volstrekt nieuw expositiekader te bieden; het architectonisch idee is nieuwsgierig makend en een bijzonder prikkelende aanleiding om het Stedelijk Museum snel weer te bezoeken. Om zelf te ervaren wat dit architectonisch expositieconcept betekent voor de beleving en interpretatie van al zo lang bekende kunstwerken!! Een prachtig staaltje architectenwerk!!
zie link: https://www.stedelijk.nl/nl/tentoonstellingen/stedelijk-base#panorama-overlay
Is het een volstrekt nieuw expositie-idee? Op deze schaal, in het binnenste van een museum wél maar al eerder, in 1966, heeft de architect Aldo van Eyck in zijn ontwerp voor het Paviljoen Sonsbeek inspiratie gevonden in de gedifferentieerde ruimten die een stad te bieden heeft. Smal, verbreding, onderbroken of juist langwerpig zijn de expositieruimten die in dit openlucht-paviljoen door Aldo van Eyck gemaakt zijn voor de sculpturen die tentoongesteld werden. Soms een lange zichtlijn, dan weer een bijna-botsing met een beeld maar altijd moest de bezoeker positie kiezen om het kunstwerk op waarde te schatten. Het in grijze betonblokken opgetrokken bouwwerk bood onderdak aan objecten met uiteenlopend beeldend karakter en van divers formaat. Het Paviljoen Sonsbeek ging naadloos over in de park-omgeving, de open ruimte werd niet onderbroken door omhullende wanden.
Het paviljoen is in 2006 opnieuw opgebouwd (en in gebruik genomen) op het terrein van museum Kröller-Müller, park de Hoge Veluwe in Otterlo.
